Scenariusz filmowy

W pierwszym odczuciu film wydaje się być jedynie ciągiem obrazów i dźwięków. Na ekranie widzimy aktorów, słyszymy znane lub mniej znane utwory muzyczne. Kinematografia to sztuka zespołowa – reżyser, operator zdjęć, montażysta, scenograf i wiele innych osób bierze udział w procesie twórczym. Opowieść przedstawiona w filmie jest natomiast dziełem scenarzysty, którego możemy nazwać jego projektantem. Im większa jego znajomość sztuki filmowej, poparta dodatkowo twórczą wyobraźnią tym jego osoba, w procesie powstania obrazu, staje się niezastąpiona. W momencie, kiedy pomysł zaczyna przybierać kształt scenariusza rozpoczyna się długi proces jego krystalizacji. Gotowy film wyraża określone koncepcje, scenariusz zaś jest ich pierwszym zapisanym  wyrazem.

Scenariusz więc to materiał literacki opowiadający fabułę dzieła. Zawiera dialogi, opis akcji, postaci, miejsc i czasu. W odróżnieniu od dramatu, nie jest samoistnym utworem, ale stanowi etap w przygotowaniach, który może ostatecznie ulegać zmianom w trakcie realizacji. Jest on poniekąd zawieszony między dwoma sztukami: literaturą i filmem, dlatego też przez wielu, rola scenarzysty ogranicza się do pracy rzemieślniczej. Stanowi on jednak bardzo ważną rolę w procesie pozyskiwania środków na realizację oraz ma wpływ na działania innych twórców filmu. 

Scenariusz posiada kilka odmian, które funkcjonują w procesie jego powstania. Jedną z najważniejszych jest nowela filmowa, czyli jego literackie streszczenie w formie opowiadania. I to właśnie literackość różni obie te formy. Nowela jest gatunkiem o wiele bardziej autonomicznym, ale niestety w ostatnich latach można dostrzec, że coraz rzadziej się z niej korzysta.

Inną odmianą scenariusza jest treatment, który stanowi próbną jego wersję rozpisaną na poszczególne epizody i sceny. Jest on materiałem obszerniejszym niż szkic pomysłu, ale zdecydowanie mniej rozbudowanym od noweli. Ważna w procesie tworzenia scenariusza jest także tzn. drabinka, która wprowadza logiczny podział opowieści i projektuje właściwy przebieg akcji. 

Scenariusz właściwy jest docelową formą pracy nad scenariuszem. Zawiera on rozwiniętą, finalną wersję projektu, która stanie się opowieścią w formie ruchomych obrazów. Dzięki temu mamy możliwość poznania bohaterów, scenerii, kostiumów czy czasu i miejsca akcji. Kiedy praca scenarzysty się kończy, scenariusz zostaje nadal tworem otwartym na zmiany. Podlega on licznym ocenom. Między będącym punktem wyjścia pomysłem na film a ostateczną wersją ekranową istnieje długa seria przemian i korekt.  Scenariusz pełni bardzo ważną rolę, ponieważ pozwala doskonalić projekt oraz jest impulsem do działań na wszystkich szczeblach produkcji filmowej. 

Biblioteka Szkoły Filmowej w Łodzi utworzyła cyfrową bibliotekę scenariuszy filmowych do pobrania za darmo!

Zapraszamy serdecznie do czytania! Link do strony TUTAJ.

BIBLIOGRAFIA:

Hendrykowski M., Scenariusz filmowy. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, 2016, ISBN 978-83-232-3129-5.